Pankreas kanseri, dünyada kanserlere bağlı vefat nedenleri ortasında 2020 yılında yaklaşık 500.000 vefatla yedinci sırada yer alıyor. Pankreas kanserinin erken periyotta belirti vermediği için tanısı güç olan bir kanser tipi olduğunu belirten Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Süleyman Yedibela, “Pankreas kanseri tedavisinde cerrahi oldukça önemli. Tümörün bulunduğu yere göre cerrahi teknikler farklılık gösterebiliyor. Örneğin tümörün pankreasın başında olduğu hastalarda, ‘whipple’ tekniği kullanılıyor. Whipple, hem hastalar hem de cerrahlar için elbette büyük ve zor bir ameliyat. Ancak bu alanda tecrübeli ekiplerin yaptığı ameliyatlardan sonra hastalar iki hafta içinde normal yaşamlarına dönebiliyor” açıklamasında bulundu. Prof. Dr. Süleyman Yedibela, Kasım Pankreas Kanseri Farkındalık Ayı vesilesiyle hastalıkla, bilhassa de whipple tekniği ile ilgili en çok sorulan 5 soruyu cevapladı.
1. Pankreas Kanserinin Sebepleri Nedir?
Bilimsel çalışmaların sonuçlarına nazaran pankreas kanserinin oluşumunda sigara ve ailesel olarak kansere eğilim yarattığı bilinen kimi genlerin varlığı değerli. Bunun yanı sıra erkeklerde ve 65 yaş üstü bireylerde pankreas kanserinin gelişim mümkünlüğü daha yüksek. Ayrıyeten kimi çalışmalar güçlü bir biçimde obezite ve diyabetin de pankreas kanseriyle bağlı olduğunu işaret ediyor.
2. Pankreas Kanserinin Belirtileri Ne?
Pankreas kanserinin birinci devirlerinde görülmeyen belirtiler, hastalığın ileri evrelerinde ortaya çıkmaya başlıyor. Ekseriyetle sarılık, kaşıntı, hazımsızlık, kilo kaybı ve ağrı formunda belirtiler görülüyor. Lakin belirtiler konusunda şunun altını çizelim: Erken evrede “ağrısız” bir sarılık gelişirse, bu öncelikle pankreasta bir kanser olabileceği halinde yorumlanır. Şayet sarılığa ağrı eşlik ediyorsa, bunun altında yatan neden çoğunlukla safra kesesindeki taşlardır. Pankreasta bir kitle saptandığında, şayet makus huylu olma kuşkusu varsa bu nadiren endokrin kaynaklı bir tümör olabiliyor. Fakat temel daha sık görüleni ve birinci akla gelen, pankreasın dış salgı bezlerine bağlı olarak ortaya çıkmış hali. Bu evrede kesin teşhis için kitleden biyopsi için modül alınarak inceleniyor ve kitlenin hücresel olarak kökeni saptanıyor. Sonraki adımda ise kitlenin etraf doku ve damarlarla ilgisine, öbür organlara sıçrayıp sıçramadığına bakılıyor. Şayet rastgele bir uzak metastaz yoksa ve hastalık yalnızca o bölgede hudutlu kalmışsa etraf dokularla ilgisine nazaran ameliyata uygun olup olmadığına karar veriliyor.
3. Geç Teşhis Tedavi Nasıl Oluyor?
Belirti vermemesi nedeniyle pankreas kanserinde hastalar çoklukla kanser ilerlediğinde hastaneye başvuruyor. Geç teşhis alan bu hastalarda ise en yeterli tedavi seçeneği cerrahi. Son yıllarda kemoterapide yeni casuslar da dahil maksada yönelik tedavilerde de kıymetli gelişmeler var. Radyoterapi ve immünoterapi üzere seçenekler de artık pankreas kanserinin tedavi planlamasında güçlü bir yere sahip. Bilhassa ameliyata uygun olmayan hastalar için önerilen, tümörlerin genetik incelenmesini içeren yeni kuşak dizileme ve gayeye yönelik tedaviler hasta faydasına gitgide daha dikkat alımlı sonuçlar veriyor.
İstatistiklere nazaran, pankreas kanseri erken devirde belirti vermediği için, ameliyata uygun olan evre 1’deki hastaların, evre değişmeden doktora başvurma oranları epey düşük. Bu yüzden pankreas kanserinde tertipli check-up’lar erken teşhis için kritik bir tedbir taşıyor.
4. “Whipple tekniği” Herkese Uygun mu?
Tümörün nerede olduğuna nazaran cerrahi teknikler farklılık gösterebiliyor. Örneğin tümörün pankreasın başında olduğu hastalarda, “whipple” tekniği kullanılıyor. Çok güç ve komplikasyonları yüksek olan whipple tekniğinde; midenin en alt kısmı, on iki parmak bağırsağı, pankreas başı, safra kanalı ve kesesi alınıyor. Ayrıyeten bu bölgelerdeki lenf nodlarının da alınması değerli. Son olarak ise pankreas kanalı, safra kanalı ve mide, tekrar ince bağırsakla birleştirilerek ameliyat tamamlanıyor. Tekniğin uygulanmasına, birtakım kriterler çerçevesinde hastanın durumuna bakılarak karar veriliyor. Atardamarları tutmuş hastalarda bu tekniği kullanmak için birtakım kriterlerin gözetilmesi değerli. Yeniden de damarların tutulması da bazen bir mani olmuyor.
5. Pankreas Ameliyatından Sonra Hastalar Nelere Dikkat Etmeli?
Pankreasın bir kısmı alındığı için hastalarda diyabet gelişebiliyor, bu nedenle hastaların bilgilendirilmesi çok kıymetli. Pankreas başı birtakım kıymetli enzimlerin oluştuğu bir bölge ve bu enzimlerin yerine getirilmesi hedefiyle kimi ilaç tedavilerine muhtaçlık görülebilir.
Pankreas kanserinde whipple dışında öteki bir teknik uygulanırsa, pankreas ya da bağırsak üzere bölgelerin ne derece etkilendiğine nazaran, ameliyat sonrasında hastaların ömürlerinde farklı kısıtlamalar gerekebilir. Tümörün evresine nazaran ek olarak kemoterapiden de yararlanılır.(BSHA)
